Başlangıç » Tarim Sanayi Kimyasalları
Kategori arşivi: Tarim Sanayi Kimyasalları
NİTRİK ASİT / KEZZAP (nitric acid) Nedir ? Nerelerde Kullanılır ?
Günlük yaşamımızda yine farklı bir yerde bulunan kimyasallardan olan nitrik asit ile ilgili bugün araştırma yapacağız. Çok etkili bir asit olması , özellikle tarımsal anlamda gübre üretiminde kullanılması bu kimyasalı önemli bir hale getirmiştir.
Adı : nitrik asit ( yaygın adı kezzap) , aqua fortis
Formülü : HNO3
Molekül ağırlığı : 63 gr/mol
Nitrik asit Ph : 1-2
Öncelikle nitrik asit kimyasalının üretim şekline şöyle bir bakalım. Başlıca iki şekilde üretimi olmaktadır. Bunların birincisi , amonyağın katalizör eşliğinde azot oksit e dönüşmesi ve azot oksit in su varlığında nitrik aside dönüşme şeklidir.
H2O( ile soğutma)
Amonyak + katalizör ——-> azot oksit———–> nitrik asit
Şeklinde birbiri ardına iki aşamalı bir üretim şeklidir. Bu kimyasalın diğer bir üretim şekli de Norveç metodu diye adlandırılan HABER OSTWALD metodudur. Havanın elektrik enerjisi ile azot oksitlerin oluşturulması ve su ile soğutularak nitrik asit eldesidir. Kimyasalın üretim şeması aşağıdaki gibidir.
Elektrik akımı H2O (ile soğutma)
Hava————–> azot oksit —————> nitrik asit
Kimyasalcılar nitrik asidi, kullanım yerlerine göre çeşitli formlarda satarlar. Bu formlar ; %100 mutlak nitrik asit , %60-65 kezzap ve % 69 dumansız nitrik asit formlarıdır.
Nitrik asit kimyasalının kullanım alanlarının başında,içerdiği azot (N) sebebiyle tarımsal gübreler gelmektedir. En çok tüketimin olduğu bu gübre üretim tesislerinde amonyum nitrat (NH4NO3) , sodyum nitrat (NaNO3) , potasyum nitrat (KNO3) ve kalsiyum nitrat (Ca(NO3)2 ) gübrelerinin üretiminde kullanılan ana kimyasallardan biridir. Örnek bir kimyasal reaksiyon aşağıda paylaşalım.
Amonyak nitrik asit amonyum nitrat su
NH3 + HNO3 —————-> NH4 NO3 + H2O
Tarımda gübre olarak kullandığımız nitrik asit kimyasalı aynı zamanda tarımsal alanlarda PH düşürücü , sulama sistemlerinde kireç çözücü ve damlama sulama borusu açıcı olarak da kullanılmaktadır.
Nitrik asit kimyasalı , su arıtma tesislerinde azot kaynağı olduğu için mikrobakteriyel işlemler için kullanılmaktadır. Bunun yanında sülfürik asitle beraber arıtmalarda metallerin yakalanması ve suyun arındırılması işlemlerinde kullanılmaktadır.
Nitrik asit kimyasalı,süt işleme tesislerinde de temizlik amaçlı kullanılmaktadır. Çoğumuzun başına gelmiştir,araç içine süt döküldüğü zaman ne kadar temizlik yaparsan yap yıllarca kokusu içinden çıkmaz. Bu kokuyu yapan içindeki bakterilerdir. İşte bu süt işleyen tesisler üretim sonrası tanklar,boru sistemlerini ve araç ve gereçleri temizlemek için nitrik asit kimyasalını kullanırlar.
Metal işlemede yine bu kimyasal kullanılır. Buna örnek olarak bakır üzerine gravür yapma işleminde yine nitrik asit kullanılır.
Nitrik asit kimyasalı yine plastik sanayinde eskiden beri kullanılmaktadır. Örnek olarak ilk ticari plastik ürünü olan SELÜLOİT , selülozun nitrik asitle reaksiyonu ile elde edilen nitroselüloz ile elde edilmektedir. Fotoğraf kağıdı , taraklar ve bilardo topu gibi ürünlerde ilk kullanılan plastik bu olmuştur. Nitrik asit günümüzde plastik sanayinde , plastik bileşenlerinin biri olan siklo hegzanon ve devamında apidik asit kimyasalının üretiminde kullanılır.
Nitrik asit zararlı mıdır? Çok kuvvetli bir anorganik asit olan nitrik asit teneffüs edildiğinde boğazda , yemek borusunda ve midede yanma ve ağrılara sebep olur. Cilde temasta ise ağır yanık ve ağrılara neden olmaktadır. Çamaşır suyu , tuz ruhu gibi ürünlerde bu kimyasal kullanıldığı için özellikle ev temizliğinde çok dikkat edilmesi gereken bir durumdur. Bir çok ev hanımının astım olması yada sindirim sistemi rahatsızlıkları bu ürünlerin bilinçsiz kullanımı ile gerçekleşir.
Nitrik asit yukarıda saydığımız kullanım alanları dışında ;
Elektro polisaj
Gümüş nitrat eldesi
Boya kimyasalı olarak
Su arıtma tesisleri
Patlayıcı madde (bu konudan özellikle bahsedilmemiştir)
Metallerin dağlanmasında
Metallerin saflaştırılması
Gibi çeşitli sektörlerde kullanılmaya devam etmektedir. Bugünlük bu kimyasal ile yaptığımız araştırmayı kısa tutmak amacı ile burada sonlandıralım. Kimyasallar üzerine araştırmaya başka zaman devam edelim.
nitrik asit MSDS gerekli olan ya da merak edenler buradan bulabilirler.
KAYNAK : İNTERNET
POTASYUM KARBONAT/İNCİ KÜLÜ (POTASSİUM CARBONATE) nedir ? potasyum karbonat nerelerde kullanılır ?
Kullanımı insanlık tarihinde çok eskilere dayanan potasyum karbonat , her devirde insanın işlerini kolaylaştırmış ve ona katkılar sunmuştur. Çok eski medeniyetlerden itibaren sabun yapımında , tekstil ürünlerinin ağartılmasında , cam ve seramik imalatında ve birçok sayısız alanda kullanılan potasyum karbonat ile ilgili gelin detaylı bir inceleme yapalım.
Adı : potasyum karbonat (inci külü , potas külü, potas karbonatı ,dipotasyum karbonat )
Formül: K2CO3
Kütle : 138 gr/mol
CAS no : 584-08-7
İnci külü , potas külü de denilen potasyum karbonat tarihi çok eskilere , bilinen tarih olarak antik Mısır dönemine kadar uzanmaktadır. Bitki küllerinin su varlığında süzülmesi ile elde edilmiştir. Bu sebepten , orman ve bitki yoğunluğu fazla olan kuzey Amerika , Avrupa , Rusya gibi coğrafi bölgelerde çokça üretilmeye başlanmış ve 14 yy itibariyle önemli bir ticari ürün halini almıştır. İlk kullanım amaçları sabun imalatı , tekstil ağartılması ve seramik imalatı üzerine idi.
Tarihte ilk kabartma tozu , inci külü yani potasyum karbonat olmuştur. Potasyum karbonat , laktoz ve limon asidi varlığında CO2 çıkardığı ve hamurda kabarmaya yol açtığı görülmüştür. Ancak ilerleyen zamanlarda inci külünün yağ ile etkileşimi ile sabunlaşmaya yol açtığı görüldüğünden ve yiyeceklerin sabun kokmasından dolayı kullanımı sona ermiş ve onun yerine sodyum karbonat kullanılmaya başlanmıştır.
Seramik üretiminde akı diye tarif edilen ve sırlama esnasında yardımcı olan bileşik ve madenler vardır. Sodyum akı , potasyum akı , magnezyum akı , borlu akılar gibi kategorize edilen bileşikler değişik amaçlar için kullanılır. İşte bu gruplardan biri olan potasyum akı grubuna dahil olan potasyum karbonat , sırlama esnasında renk değiştirici kimyasal olarak görev yapmaktadır. Seramik vazolar ve diğer seramik ürünlerde bu uygulamayı görmekteyiz.
Cam imalatında kullanılan potasyum karbonat ana hammaddeler den biridir. Günümüzde KCL den üretilen ve cama dayanıklılık vermek üzere kullanılan bu ürün sulu veya kalsine edilmiş hali ile kullanılır.
Çevresel olarak kullanım alanı olan potasyum karbonat , baca ve gazların arıtımında kullanılmaktadır. Önemli görevlerinden biri CO ve CO2 gazları için tutucu olarak kullanılmasıdır.
Genel olarak PH düzenleyici olarak kullanılan potasyum karbonat , vücudumuz için de vazgeçilmez bir bileşiktir. Vücut PH dengesinden , kalbin düzgün çalışmasına , böbrek ve diğer sistemlerin çalışmasına , vücudumuzda hormon üreten bezlerin çalışmasında , sinir hücreleri arasındaki iletişime kadar bir çok alanda faaliyette olan potasyum ve tuzu olan potasyum karbonatın önemi büyüktür. Bu yüzden ilaç sanayinde kullanılmaktadır. Potasyum karbonatın fazla alımı tabiî ki zararlara neden olacaktır. Fazla alınması durumunda , vücudun asit-baz dengesi bozulacağından sinir sistemindeki iletişim , kalbin çalışma ritminin bozulması , mide bulantısı , ishal , bezlerin doğru çalışamaması gibi birçok zarardan bahsedebiliriz.
Bitkilerin gelişiminde önemli bir yeri olan potasyum karbonat gübrelerin imalatında yani ,NPK , NP , NK ,PK gibi potasyum bazlı tarımsal gübrelerin imalatında kullanılmaktadır. Ayrıca asit-baz , asit-tuz gibi bir çok kimyasal reaksiyonlarda tamponlayıcı olarak kimyasal sentezinde kimya sektöründe kullanılmaktadır.
Gıda endüstrisinde , kabartma kimyasalı , mayalama ajanı , kuru üzüme katkı ajanı olarak ve üzüm kurutmada , kakaoda asitliği nötralize eden ajan olarak kullanılmaya devam etmektedir.
Bunların dışında kullanıldığı alanlar olarak ;
- Sert suların yumuşatmada ve şişeli sularda tadın iyileşmesi için
- Kişisel bakım ürünlerinde
- Yumuşak sabun imalatında ( sert sabunda sodyum kullanılır )
- Kimyasal boyalarda
- Fotoğrafçılık kimyasallarında
- B tipi yangın söndürücü imalatında
- Çimento imalatında
- Ark kaynağı elektrotlarında
- Demleme bira imalatında
- Kauçukta katalizör olarak
- Hayvan yemi takviyesi
Kullanılmaktadır.
Görüldüğü üzere , adını pek sıklıkla duymadığımız ancak yaşamın her alanında bize yardımcı olan potasyum karbonat ile ilgili incelememizi burada sonlandıralım. Umarım sizlere yardımcı olabilmişimdir.
KAYNAK : İNTERNET
Glutamik Asit Nedir? (poly glutamic acid) Poli Glutamik asit nerelerde kullanılır ?
Merhaba
lar
Bugünkü yazımızda , çok amaçlı üretim çeşitliliği olan Glutamik asit olarak bilinen bir amino asit grubu incelenecektir.
Glutamik Asit
CAS no : 25513-46-6
MA : 147 gr/cm3
Formül: (C5H9NO4) X
Şeklinde ifade edilen glutamik asit çeşitli alanlarda kullanılmaktadır.Özellikle gıda sektöründe , kozmetik sanayinde , medical alanda , su terbiye işlemlerinde , tarımsal ürün olan gübrelerde bu aminoasit grubu kullanılmaktadır.Şimdi bu kullanım alanları ile ilgili özet açıklamalarımız yapalım.
Gıda sanayinde glutamik asidin çok farklı kullanım alanları mevcuttur.Sıvı olarak üretilen hazır gıdalarda kıvam arttırıcı olarak kullanılmaktadır. Unlu mamülllerde yine katkı maddesi olarak kullanılmakta , hayvansal yemlerde kemik büyümesi , yumurta kabuğu sertliği , mineral emilimi sağlaması , vücuttaki yağı azaltması gibi etkilerinden dolayı kullanımı bulunmaktadır.
Yine MGS ( Mono Sodyum Glutamat ) , glutamik asitten sentezlenip sosis, hamburger , hazır çorbalar ,kraker ,etsuyu tabletler , köfte harçları , salata sosları gibi hazır gıdalarda tat malzemesi olarak kullanılmaktadır. Son yıllarda bu ürünün kullanımı ve sağlık konusundaki riskleri de tartışılır hale gelmiştir.Bu yüzden hazır gıda üreticileri glutensiz ürünler üretmek üzere çalışmalar yapmaktadır.
Medikal ve sağlık alanında çeşitli işlemler ve çalışmalarda glutamik asit uygulanmaktadır. Osteoporos koşullarında hastaya yardımcı olması , kalsiyum emilimini arttırması , kanser ilaçları tedavisinde biyolojik olarak uyumlu bir taşıyıcı olması gibi özelliklerinden dolayı medikal uygulamalarda kullanım imkanı bulunmaktadır.
Kozmetik alanında , cilt kırışıklığı indirgeyici özelliği ve cilt bakım kalitesini arttırdığı için şampuan ve kişisel bakım ve özel bakım kremlerinde yer bulmaktadır.Glutamik asitten sentez edilen Pirolidon karboksilik asit ( PCA) doğal bir nemlendirici olarak kozmetik sanayinde kullanılmaktadır.
Su terbiye işlemlerinde , ağır metallerin temizlenmesi ve radyonüklid grupların çıkarılması olarak kullanılabilmektedir.
Gübre sanayinde , inhibitör görevi ile birlikte çok iyi bir anti patojendir.Yüksek su alma kapasitesi ile de extra uygunluk göstermekte ve özellikler sıvı ve özel gübre üretimlerinde kullanılmaktadır.
KAYNAK : İNTERNET
Magnezyum Klorür (magnesium chloride) Nedir ? Nerelerde kullanılır ?
Kimyasalcılar tarafından yine birçok sektöre sunulan magnezyum klorür , farklı alanlarda farklı kullanım amaçları ile hizmet vermektedir.
Ticari olarak iki halde satılır.
Susuz magnezyum klorür (MgCl2) CAS NO : 7786-30-3
Magnezyum klorür hegzahidrat ( MgCl2.6 H2O) Karnalit de denilir CAS NO : 7791-18-6
Magnezyum klorür , başlıca olarak deniz suyundan elde edilir. Şöyle kabaca zihninizde canlanması açısından , Akdeniz suyunda , bir metreküp deniz suyunda yaklaşık 3,3 kg magnezyum klorür tuzu bulunur.Deniz suyu , Cao kalsiyum oksit ile reaksiyona sokularak elde edilir. Reaksiyon mekanizmasına bir bakacak olursak ;
CaO + H2O —–> Ca +2 +2OH–
Mg+2 +2OH– ——> Mg (OH)2
Mg(OH)2 + 2HCl —–> MgCl2 elde edilmiş olur.
Magnezyum klorürün çok değişik kullanım alanlarına sahip olduğunu söylemiştik.Bu sebepten , ancak bir iki maddesine detaylı bakış yapacağız.
– Mg eldesi ; Mg metalinin eldesi için kullanılır.Ergimiş Magnezyum klorürün , elektroliz işleminde katot tarafında magnezyum iyonlarının indirgenmesi ile Magnezyum elde edilir.
Katot uç tarafında ; Mg +2 + 2e– ——> Mg elde edilmiş olur.
– Buzlanma giderici ; Son zamanlarda kışın çetin geçtiği ülkeler ve şehirlerde , yollardaki buzlanmayı önlemek amacıyla sulu magnezyum klorür çözeltisi kullanılmaya başlanmıştır.Bildiğiniz üzere , yollara önceden bildiğimiz sodyum klorür tuzu dökülür ve buzun erimesi sağlanırdı. Ancak tuzun , asfalt üzerindeki korozyon etkisi sebebiyle yollar zamanla daha kötü hale gelirdi.
Ancak magnezyum klorür çözeltisi , buzlanmadan önce ya da buzlanmadan sonra da yollara uygulanabiliyor. Öncelikle buzun asfalta yapışmasını önler , bunun için önceden yollara sprey edilir. Ya da sonradan buzun üzerine sprey edilerek buzun ya da karın erimesini sağlar. Bildiğimiz tuz gibi , asfalta aşındırma yapmadığı için bu uygulamalarda magnezyum klorür her geçen gün cazip hale gelmektedir.
– Kompozit paneller ; son zamanlardaki , inşaat ve yapı malzemelerindeki araştıma ve geliştirmeler ışığında ısı , ses ,su yalıtımı gerektiren yerlerde bu kompozit panellerin kullanılmasına başlanmıştır.
internetten ” Magnezyum esaslı yalıtım levhası ” olarak arama yaptığınızda , ticari olarak bu ürünleri görebileceksiniz. Cam elyaf- magnezyum oksit – magnezyum klorür esaslı kompozit levha , gemi sanayinde , yangın kapısı imalatında ,tavan-zemin kaplamalarında kısaca iç ve dış cephe uygulamarında kullanılmaktadır.
– Çimento sektörü ; SOREL ÇİMENTOSU denen sert yapı , Mgo ve MgCl2 çözeltilerinin belirli oranda karıştırılması ile elde edilmektedir. Burada dikkatinizi çekeceğim husus , yukarıda kompozit levhada olduğu gibi , dayanıklı ürünlerin oluşturulmasında MgO ile birlikte kullanılmasıdır.
-Gübre sanayinde , gübreye katkı maddesi olarak ilave edilmekte ve bitkilerin Mg ihtiyacını karşılamaktadır.
-Gıda sanayinde topaklaştırıcı olarak görev yapan önemli bir bileşiktir.
-Bunların dışında , yangın gecikitricilerde , tekstil üretiminde , havuzlar için imal edilen dezenfektanlarda , seramik sanayinde , hayvan yemlerinde , atık su işlemlerinde ,kağıt üretimi gibi bir çok alanda Magnezyum klorür karşımıza çıkmaktadır.
KAYNAK :İNTERNET
Chemıcal Ceo 