Başlangıç » Tekstil ve Deri Kimyasalları
Kategori arşivi: Tekstil ve Deri Kimyasalları
Sodyum Hidroksit ( caustic soda ) nedir? nerelerde kullanılır ? Kullanım alanları
Merhabalar
Bugün yine sizlere özellikle kimya endüstrisinde çokça kullanılan sodyum hidroksit diğer adıyla kostik ile ilgili bilgiler vereceğim. Kağıt sektörü başta olmak üzere ,tekstilden gıda üretimine , biyodizelden zeytin üretimine, lavabo açıcılardan arıtma tesislerine bir çok alanda kullanılan bu harika ürün hakkında yine sizleri fazla sıkmadan başlıklar halinde bir takım bilgiler sunmaya çalışacağım.
Adı : sodyum hidroksit ( yaygın adı kostik ya da kostik soda diye geçer )
Formül : NaOH
Molekül ağırlık : 39 gr/mol
CAS no : 1310-73-2
PH : 14 olup kuvvetli bazdır.
Üretimi açısından baktığımızda iki çeşit olduğunu görmekteyiz. Kalsiyum hidroksit ile sodyum karbonatın yer değiştirme reaksiyonu ile eldesi ve daha yaygın olarak sofra tuzunun (sodyum klorür) elektrolizi ile %50 lik kostik çözeltisinin elde edildiğini görüyoruz.
Kağıt endüstrisi , sodyum hidroksitin kullanıldığı alanların en başında gelmektedir. Kraft işlemi olarak da bilinen yöntemde kağıt için gerekli olan saf selüloz eldesi için kullanılır. Odun en önemli selüloz kaynağıdır. Yüksek sıcaklık ve basınç altında sodyum hidroksit (NaOH) ile sodyum sülfit (Na2s) varlığında selüloz lifleri işleme tabi tutularak selüloz liflerinin şişmesi , lignin ve diğer ürünlerinin uzaklaşması sağlanarak saf ve uygulanabilir bir selüloz hamuru elde edilmesi sağlanır. Ayrıca bu selülozun ağartılması işlemi için yine sodyum hidroksit kullanılır.
Tekstil sanayine baktığımızda , pamuklu kumaşların boyanması konusunda kostikten yardım alınır. Bildiğiniz üzere pamuk da bir selüloz ürünüdür. Boyama işlemi öncesi ham selülozdan imal edilmiş pamuk kumaşlar “kasar” diye tabir ettiğimiz bir ön terbiye işlemine tabi tutulur. Buradaki amaç , yukarıda kağıt üretimindeki amaç ile birbirine benzerlik gösterir. Yüksek sıcaklık ve sodyum hidroksit varlığında kumaşı oluşturan selüloz ipliklerde liflerin şişmesi , lignin , yağlar ve diğer bileşenlerin uzaklaşması sağlanarak selülozun saflaşması , hidrofob (su geçirmez) halden hidrofil (su geçirgen ) hale gelmesi sağlanır. Bunun sonucunda elimizdeki kumaşı rahatça boyayabilir ve diğer işlemleri uygulayabiliriz.
Alüminyum metali üretiminde kostik yine önemli görevler üstlenmektedir. Alüminyum doğada saf halde bulunmaz. Boksit diye adlandırılan Al2O3N2O (hidratlı alüminyum oksit) cevher halinde doğada bulunur. Bayer yöntemi diye adlandırılan yöntem ile saf alüminyum elde edilir.
Al 2 O3.H20 + 2NaOH »• 2Na AlO2 + 2H2O 1. basamak
2 NaAlO2 + 4 H2O » 2 Al (OH)3 + 2 NaOH 2. Basamak
Yukarıdaki reaksiyon zincirine baktığımızda , boksit teki alüminyum oksit kostik ile reaksiyona girerek sodyum alüminat oluşur. Su ile yapılan 2. Basamak işlemi ile alüminyum hidroksit oluşur. Bunu da diğer takip eden yöntemler ile saf alüminyuma dönüştürürler.
Deterjan ve sabun üretiminde yine kostiğin varlığı vazgeçilmezdir. Alkali deterjanların üretiminde kullanılan ürünler sodyum hidroksit (NaOH ) , sodyum metasilikat (Na2SiO3 .5H2O) ve sodyum karbonat (susuz, Na2CO3 ) dır. Sodyum hidroksit; ucuz hammadde olması , alkalitesi çok yüksek olması , bakterileri öldürücü olması , protein çözücü olması , suyu yumuşatması (magnezyum ve kalsiyum iyonlarını çökerterek ) , yağ kalıntıları ile reaksiyona girerek uzaklaştırması gibi etkenlerden dolayı deterjan ve sabun endüstrisinin en önemli kimyasallarından biridir.
Biyodizel üretiminde sodyum hidroksit , katalizör görevi görerek yakıt eldesini sağlamaktadır. Yağ asidi metil esteri olarak da bilinen biyodizel , yağların (bitkisel ya da hayvansal ) metil alkol ile sodyum hidroksit katalizörlüğünde esterlere dönüşme işlemidir. Sodyum hidroksit katalizörü , işleme girecek yağ oranının yaklaşık %2 kadar miktarda ortama katılır.
Zeytin üretimine kısaca bakacak olursak , toplanan zeytinler fermantasyon öncesi su ve sodyum hidroksit ile muamele edilerek zeytinin yumuşaması ve acılığının alınması işlemi için uygulanılır. Tabi burada uygulamadan sonra kostiğin uzaklaştırılması için ne kadar gayret edildiği üreticinin vicdanına kalmıştır. Kalıntı kalması durumunda insan sağlığına olumsuz etkileri çok fazladır. Hazır gıda konusuna girmiş iken sodyum hidroksit aynı zamanda , kakao üretiminde , karamel üretiminde , sebze ve meyve bazlı üretimlerde ürünlerin kabuklarının kimyasal yöntemlerle uzaklaştırılması işleminde görebilmekteyiz.
Daha bir çok alanda ana ve yardımcı kimyasal olarak kullanılan kostik (sodyum hidroksit) hakkındaki yazımızı burada sonlandırmak zorundayız. Umarın sizlere bir fikir verme açısında faydalı olabilmişizdir.
OLEİK ASİT (OLEİC ACİD) NEDİR? NERELERDE KULLANILIR?
Cas no: 112-80-1
Formül: C18H34O2
Kütle: 282 gr/mol
Yoğunluk : 895 kg/m3
Oktadekanoik asit de denilen Oleik asit , yağ asitleri grubundandır ve çok önemli kullanım alanları bulunan bir kimyasaldır.Günlük hayatımızda devamlı olarak gördüğümüz , bildigimiz ve kullandığımız bir üründür.
Doğada bitkisel yağlarda ve hayvansal yağlarda çokça bulunur. Sağlık için bir parantez açacak olursak ; örneğin zeytin yağında %70 ler oranında oleik asit bulunmaktadır. Kalp damar sağlığı başta olmak üzere birçok sağlık konularında karşımıza bir tedavi edici ve önleyici bir besin olarak ortaya çıkmaktadır.Sadece zeytinyağında olmayıp , ayçiçeği yağı , mısır özü yağı , soya yağı , susam yağı …gibi sayamayacağımız birçok bitkisel kaynaklı yağlarda bolca bulunan bir yağ asididir.
Açık sarı renkte olup , doymamış yağ asitlerinin en önemlileri arasında sayabiliriz. Yag asidi formülü olarak göstermek gerekirse C17H33COOH şeklinde gösterebiliriz.
Endüstriyel anlamda ise , stearik asit üretiminin bir alt ürünüdür. İki farklı yapıda bulunurlar
*alfa oleik aist
*beta oleik asit
Yağ asitleri olarak günlük hayatımızda vazgeçilmez endüstriyel kullanım alanları vardır.
Sabun ve deterjan sanayinde kullanılan yağ asitleri içersinde enfazla kullanılan yağ asitleri çeşididir.Bilindiği gibi , sabunlaşma kısaca yağ asidinini kostikle sabunlaşması ve tuzla çökertilip elde edilmesi diyebiliriz.
Oleik asit + NaOH > sodyum oleat (sabun) + gliserol
Şeklinde basitçe sabun eldesini anlatabiliriz. Sabun sonrası elde edilen gliserolde , yine temizlik ve kozmetik sanayinde cilt bakımı konusunda kullanılan bir bileşik olmaktadır.
Oleik asit , kullanım alanları açısından bununla sınırlı olmayıp
*cila üretiminde
*deri sanayinde , deri tabaklama işlemlerinde
*tekstil sanayinde
*seramik endüstrisinde
*kağıt endüstrisinde
*mürekkep üretiminde
*elaidik asit üretiminde
Ve sayamadığımız birçok alanda oleik aisidi görmekteyiz.
Özellikle sağlık ve temizlik alanındaki etkin görevinden dolayı , sizlere bu kimyasalı tanıtma gereği duyduk.
KAYNAK : İNTERNET
Magnezyum Klorür (magnesium chloride) Nedir ? Nerelerde kullanılır ?
Kimyasalcılar tarafından yine birçok sektöre sunulan magnezyum klorür , farklı alanlarda farklı kullanım amaçları ile hizmet vermektedir.
Ticari olarak iki halde satılır.
Susuz magnezyum klorür (MgCl2) CAS NO : 7786-30-3
Magnezyum klorür hegzahidrat ( MgCl2.6 H2O) Karnalit de denilir CAS NO : 7791-18-6
Magnezyum klorür , başlıca olarak deniz suyundan elde edilir. Şöyle kabaca zihninizde canlanması açısından , Akdeniz suyunda , bir metreküp deniz suyunda yaklaşık 3,3 kg magnezyum klorür tuzu bulunur.Deniz suyu , Cao kalsiyum oksit ile reaksiyona sokularak elde edilir. Reaksiyon mekanizmasına bir bakacak olursak ;
CaO + H2O —–> Ca +2 +2OH–
Mg+2 +2OH– ——> Mg (OH)2
Mg(OH)2 + 2HCl —–> MgCl2 elde edilmiş olur.
Magnezyum klorürün çok değişik kullanım alanlarına sahip olduğunu söylemiştik.Bu sebepten , ancak bir iki maddesine detaylı bakış yapacağız.
– Mg eldesi ; Mg metalinin eldesi için kullanılır.Ergimiş Magnezyum klorürün , elektroliz işleminde katot tarafında magnezyum iyonlarının indirgenmesi ile Magnezyum elde edilir.
Katot uç tarafında ; Mg +2 + 2e– ——> Mg elde edilmiş olur.
– Buzlanma giderici ; Son zamanlarda kışın çetin geçtiği ülkeler ve şehirlerde , yollardaki buzlanmayı önlemek amacıyla sulu magnezyum klorür çözeltisi kullanılmaya başlanmıştır.Bildiğiniz üzere , yollara önceden bildiğimiz sodyum klorür tuzu dökülür ve buzun erimesi sağlanırdı. Ancak tuzun , asfalt üzerindeki korozyon etkisi sebebiyle yollar zamanla daha kötü hale gelirdi.
Ancak magnezyum klorür çözeltisi , buzlanmadan önce ya da buzlanmadan sonra da yollara uygulanabiliyor. Öncelikle buzun asfalta yapışmasını önler , bunun için önceden yollara sprey edilir. Ya da sonradan buzun üzerine sprey edilerek buzun ya da karın erimesini sağlar. Bildiğimiz tuz gibi , asfalta aşındırma yapmadığı için bu uygulamalarda magnezyum klorür her geçen gün cazip hale gelmektedir.
– Kompozit paneller ; son zamanlardaki , inşaat ve yapı malzemelerindeki araştıma ve geliştirmeler ışığında ısı , ses ,su yalıtımı gerektiren yerlerde bu kompozit panellerin kullanılmasına başlanmıştır.
internetten ” Magnezyum esaslı yalıtım levhası ” olarak arama yaptığınızda , ticari olarak bu ürünleri görebileceksiniz. Cam elyaf- magnezyum oksit – magnezyum klorür esaslı kompozit levha , gemi sanayinde , yangın kapısı imalatında ,tavan-zemin kaplamalarında kısaca iç ve dış cephe uygulamarında kullanılmaktadır.
– Çimento sektörü ; SOREL ÇİMENTOSU denen sert yapı , Mgo ve MgCl2 çözeltilerinin belirli oranda karıştırılması ile elde edilmektedir. Burada dikkatinizi çekeceğim husus , yukarıda kompozit levhada olduğu gibi , dayanıklı ürünlerin oluşturulmasında MgO ile birlikte kullanılmasıdır.
-Gübre sanayinde , gübreye katkı maddesi olarak ilave edilmekte ve bitkilerin Mg ihtiyacını karşılamaktadır.
-Gıda sanayinde topaklaştırıcı olarak görev yapan önemli bir bileşiktir.
-Bunların dışında , yangın gecikitricilerde , tekstil üretiminde , havuzlar için imal edilen dezenfektanlarda , seramik sanayinde , hayvan yemlerinde , atık su işlemlerinde ,kağıt üretimi gibi bir çok alanda Magnezyum klorür karşımıza çıkmaktadır.
KAYNAK :İNTERNET
Chemıcal Ceo 