Temizlik ve hijyen dediğimizde hemen hemen herkesin aklına gelen ve günlük hayatımızda bir türlü kullanmaktan bıkmadığımız sodyum hipoklorit, yaygın adı ile çamaşır suyu kimyasalı ile ilgili bir dosya oluşturalım dedik. Genel olarak ağartıcı ve temizlik özelliği sebebiyle birçok alanda kullanılan bu kimyasalın genel özelliklerini ve kullanım alanlarını şimdi inceleyelim.

Adı: sodyum hipoklorit , çamaşır suyu , hypo , ağartıcı ,sıvı klor

Sodyum hipoklorit  Kimyasal Formülü: NaClO

Molekül ağırlığı: 75 gr/mol

Sodyum hipoklorit  CAS  no: 7681-52-9

Çamaşır suyu PH: 11,5 /13,5  yüksek bazik kimyasaldır.

        Öncelikle sodyum hipoklorit kimyasalının üretim şekline bir bakalım. Sodyum hidroksit (kostik) ile klor gazının etkileşimi sonucu üretilmektedir. Kimyasalcılar genelde %14-%16 aktif klor oranlı (yoğun konsantrasyon) şekli ile pazara sunarlar. İşletmeler de bu ürünü alıp kendilerine uygun şekilde su ile yoğunluğunu düşürüp kullanıma alırlar. Üretim reaksiyon formülü aşağıdaki gibidir.

2NaOH    +   Cl₂ ——>  NaCl  +   NaClO  +  H₂O

       Sodyum hipoklorit kimyasalının başlıca kullanım alanı olan çamaşır suyu imalatından başlayalım. Özellikle beyaz elbiselerimizin temizliğinde ve evde köşe bucak temizlik için kullanılan çamaşır suyu, bu kimyasalın su ile seyreltilmiş halidir. Çamaşır suyu imalatçıları genelde %10-%40 arasında içinde sodyum hipoklorit kimyasalı bulunan çözelti hazırlarlar. İçine birazda kostik , aromatik yağlar ve esanslar katarak bizlerin kullanımına sunarlar. Eğer çamaşırlar için üretiliyorsa düşük yoğunluklu ( %5-%15) üretilir. Eğer ev temizliği için kullanılacaksa yüksek oranlarda (%40 gibi) sodyum hipoklorit kimyasalı kullanılır.

        Sodyum hipoklorit tekstil ve kağıt sanayinde ağartıcı olarak kullanılır. Herkesin başına gelmiştir, elbisemiz üzerine çamaşır suyu döküldüğünde ilgili bölge hemen renk atar ve beyazlar. Bu sektörlerde kullanım amacı da odur. Tekstilde  pamuk  kumaşların boyama öncesi ağartılmasında ya da üzerindeki boyanın sökülüp tekrar boyanması aşamasında bu kimyasal kullanılır. Pamuk kumaş gibi kağıt da selüloz bazlı ürün olduğu için bu sektörde de selülozun beyazlatılması işleminde kullanılır.

       Atık su arıtma ya da su arıtma tesislerinde sodyum hipoklorit kimyasalı, sudaki bakteri ve mikropların öldürülmesi için kullanılır. ClO (klorit) çok iyi bir mikrop kırıcıdır. Bakteri ve virüslere karşı öldürücü olarak arıtma tesislerinde suya uygulanır. Mikrop öldürme sonrası su, karbon filtreden geçirilerek klorit (ClO) uzaklaştırılır. Yine havuz şartlandırma kimyasalları içinde sodyum hipoklorit de kullanılır. Eğer doğru kullanım yapılırsa havuzlardaki bakteri, mikrop ve mantarlar ölür, fazla kullanımında vücuda zararı olabilir. Aşağıda zararlarından bahsedeceğiz.

        Sodyum hipoklorit çok iyi bir mikrop öldürücü olduğunu söylemiştik. Bundan dolayı dezenfektan olarak bu çok sıkça kullanılmaktadır. Bu konu için direk hastane örneğini verelim. Yüzey ve ekipman dezenfektanı olarak kullanılan bu kimyasal, çeşitli oranlarda seyreltilerek kullanılır. Örneğin vejetatif bakterilere uygulamak için seyreltik (1/00 oranı gibi) kullanılırken, tüberküloz ya da sporlu bakterilerin bulunduğu ortamlarda daha derişik (1/10 gibi) kullanılır. Balgam, kusma bulunan ortamlarda yine yüksek konsantrasyonlu olarak sodyum hipoklorit kimyasalı kullanılır.

      Dişçilik alanında kullanılmak üzere kimyasalcılar tarafından genelde %5 lik olarak hazırlanan solüsyonlar, kanal kök tedavisinde kanalın yıkanması ve dezenfektanında kullanılır.

      Sodyum hipoklorit yaygın adı ile çamaşır suyu zararlı mıdır? Öncelikle şu belirtmek gerekir ki çok aşındırıcı bir kimyasaldır. Cilt üzerinde olumsuz etkileri bir hayli yüksektir ve bol su ile uzaklaştırılmalıdır. Solunum üzerine yine zararı çoktur. Aşırı solunmasında solunum yollarında(akciğer de ve solunum borusunda )  tahriş yaptığı gibi, baş dönmesi, uyuklama, baş ağrısı, yorgunluk, deri döküntüsü  gibi rahatsızlıklara neden olur. Günümüz ev hanımlarının başlıca sorunlarından biri olan solunum yolu rahatsızlarının temel nedenlerinden biri, bu kimyasalı bilinçsizce çok fazla kullanmaları, solunuma maruz kalmaları ve ortamı temizlik sonrası yeterince havalandırmamalarıdır. Göze teması durumunda doğruca bol su ile yıkanıp doktora başvurulmalı, içilmesi ya da yutulması durumunda mümkünse kusturulup hemen acil müdahale için hastaneye gidilmelidir. Bu sebepten çok yapılan uyarılardan biri de çocuklardan uzak tutulması konusudur.

        Bugün sizlere öncelikle temizlik için kullandığımız sodyum hipoklorit kimyasalından bahsetmeye çalıştık. Umarım,  genel hatları ile aklınızda yer etmiştir.

KAYNAK: İNTERNET