Etanoik Asit de denilen asetik asidin , kimya sektöründe çok geniş bir kullanım alanı mevcuttur.Seyreltik çözeltisi sirke asidi olarak adlandırılır. Kauçuk sanayi , deri ve tekstil sanayi ,gıda sanayi ,boya ve ilaç sanayi olarak başlıca kullanım alanları diyebiliriz.Şimdi de biraz derinlemesine inceleyelim.

Asetik Asit

Formül : CH₃COOH

MA: 60,05 gr/mol

CAS NO : 64-19-7

Etil alkolün , asetaldehit ile muamelesinden elde edeceğimizi bilmemiz gerek. Reaksiyonu kabaca

şöyle yazabiliriz.

C₂H₆O  + C₂H₄O —–> CH₃COOH + H₂

etil alkol   asetaldehit      asetik asit

Asetik asitin kullanıldığı alanların en tepesinde Vinil asetat üretimi gelmektedir. ağaç tutkalı olan PVA üretimi gerekli olan vinil asetat , asetik asidin iki çeşit reatkant olması ile elde edilebilir.

– asetik asit , asetilen ile reaksiyona girip vinil asetatı oluşturur.

C₂H₂ + CH₃COOH ——>  CH₃COOCHCH₂

asetilen  asetik asit          vinil asetat

-ikinci tür reaksiyon , asetik asit  oksijenin ve etilenin varlığında ve paladyum katalizörlüğünde

elde edilen vinil asetat formudur.

Asetik asit , kauçuk sektöründe  doğal kauçuğu elde etme işleminde kullanılır.Ağaçtan elde edilen süt kıvamındaki ürüne lateks denir. Bu lateksin yaklaşık %30-40 ı kauçuktur ve bu malzemeyi sıvından ayırabilmek için asetik asit kullanılır. Asetik asit burada KOAGÜLE işlemi gerçekleştirmiş olur. Kısaca açıklamak gerekirse , latekse uygulanan asetik asit neticesinde ,  sıvı içersindeki kauçuk  tanecikleri topaklanmaya ve birleşmeye başlar ve böylece istediğiniz ürünü kolayca çözeltiden almış olursunuz.

Boya sanayinde  asetik asidin işlevlerine baktığımızda , boya hammaddesi olan bileşiklerin eldesinde kullanıldığını görüyoruz. Örneğin boya hammaddesi  olan kimyasallardan , n-bütil asetat , etil asetat ,glikol eter asetatlar , izobütil asetat ,sodyum asetat , seliloz asetobütirat (CAB ) REÇİNESİ , asetik asit türevi ürünlerdir.

Deri sanayinde kullanımına baktığımızda , sodyum karbonatla olan reaksiyonu sonucu sodyum asetat bileşiği oluşur. Deri tabaklamada kullanılan kimyasal olarak işlev görmektedir.

asetik asit + sodyum karbonat ——> sodyum asetat

Tarımda , özellikle meyve yetiştiriciliği alanında asetik asit türevlerini görmekteyiz. Naftalin asetikasit (NAA)  , fenoksi asetik asit (FOAA )  , naftoksi asetik asit  (NOAA ) gibi kimyaslları  meyve verimi üzerine kullandıklarını görüyoruz.

Tekstil  sanayinde , asetik asidin özellikle kumaş boyama proseslerinde karşımıza çıktığını görüyoruz.Tekstil malzemesi gerek pamuk gerekse poliamid (naylon) olsun , reaktif boyamada ya da asidik boyama işlemlerinde ortamın PH ını ayarlayarak boyarmaddenin life çekiş hızını arttırarak boyanın bağlanmasını sağlıyor.Boyama öncesi ön işlem (pamuk ta kasar işlemi ) sonrası ya da boyama sonrası nötralizasyon işlemleri yine asetik asit ile yapılmaktadır.

Tekstilde bir başka alan da , seliloz triasetat eldesinde kullanılmasıdır.Bu bileşikle rejenere  lif dediğimiz  sentetik elyaf olarak tekstil hammaddesi elde edilmektedir.

asetik asit yardımı ile oluşturulmuş asetik anhidritler , yine asetik esterler  ile yaptığı reaksiyonlar sonucu elde edilen bileşikler  tekstil sanayi , boya sanayi , mürekkep sanayinde kullanılmaktadır.

Gıda sanayinde kullanımına baktığımızda , asetik asidin öncelikle bakteri ve mantarlara karşı koruyucu görevi olduğunu görüyoruz. Bu özelliği sebebiyle gıda ürünlerinde asitliği düzenleyici ya da koruyucu olarak görev yapmaktadır. Gıda tamponlayıcı olarak kendi başına bir katkı maddesidir ve E260 koduyla anılmaktadır.

Seliloz ile girdiği reaksiyon ile oluşan selliloz tri asetatlar , fotoğraf filmleri yapımında kullanılmaktadır.

Aspirin eldesinde yine asetik asit kullanılmaktadır.

Vernik imalatında  , yine etil asetat lar kullanılmaktadır.

Matbaacılıkta , metal asetat türevleri kullanılmaktadır.

Görüldüğü üzere  daha burada sayamadığımız bir çok alanda asetik asit  kullanımı çok yaygın şekilde devam etmektedir.

KAYNAK :İNTERNET